Trầm cảm rối loạn cơ thể và thực vật

Trầm cảm nói chung có một cơ chế bệnh sinh rất phức tạp, làm cho người bệnh có nhiều thay đổi về tâm thần, cơ thể, thần kinh và nội tiết. Ngày nay nhờ có sự tiến bộ mới trong kỹ thuật sinh hoá học, người ta đã đo được sự biến đối của các chất môi giới thần kinh, nội tiết. Do vậy việc điều trị đã đạt được nhiều tiến bộ mới.

Trong khoảng 10 năm trở lại đây trong và ngoài nước đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về lâm sàng, phân loại và điều trị trầm cảm. Theo ông N.A.Sartorin và A.S.Jablenski nghiên cứu năm 1984 cho thấy có khoảng 3-5% dân số trên hành tinh của chúng ta tức là khoảng 200 triệu người bị trầm cảm rõ rệt.

Tại Anh, Pháp, Mỹ và khu vực quanh ta tỷ lệ mắc mới các bệnh trầm cảm là 15-24%. Người ta cũng chưa nêu cụ thể được tỷ lệ bệnh trầm cảm rối loạn cơ thể và thực vật so với trầm cảm chung, vì người mắc bệnh này đã quá nhiều. Nguyên nhân của bệnh này rất phức tạp, chủ yếu là căn nguyên tâm lý kết hợp với các rối loạn thần kinh nội tiết của từng cá thể theo từng lứa tuổi gây ra.

Ở Việt Nam tuy chưa có các công trình nghiên cứu lớn và hệ thống nhưng đã có các nghiên cứu nhỏ trong khoảng 10.000 dân như đề tài của Ông Trần Viết Nghị và Nguyễn Viết Thiêm (Viện Sức khoẻ Tâm thần VN), cho thấy người mắc chung bệnh trầm cảm trong nhân dân là 2-5% dân số. Do tỷ lệ người mắc bệnh trầm cảm nhiều như vậy, nên chúng ta cần sớm có nhận thức được nguy cơ của bệnh và ý nghĩa của việc cung cấp kiến thức.

Sớm nhận biết các cách thức, biểu hiện của bệnh trầm cảm nói chung và trầm cảm rối loạn cơ thể và thực vật nói riêng, để phát hiện và điều trị sớm, nhằm làm giảm tỷ lệ tử vong do tự sát hoặc nhiều biến thái khác do trầm cảm đưa đến, đó là việc làm quan trọng và rất cần thiết.

Vậy bệnh trầm cảm rối loạn cơ thể và thực vật (trầm cảm ẩn) là một tình trạng biểu hiện hàng đầu là các rối loạn cơ thể, thực vật, nội tạng, loạn cảm giác bản thể như: đánh trống ngực, huyết áp giao động, vã mồ hôi tay chân, chân tay lạnh, nôn, kém ăn, sợ sệt, rối loạn nhịp tim v.v.. Trong khi đó khí sắc, cảm xúc lại rối loạn không rõ nét. Bệnh nhân ít than vãn, buồn phiền không rõ rệt. Ngoài ra ở một số người lại có biểu hiện chủ yếu bằng các triệu chứng rối loạn cơ thể như: đau dai dẳng vùng ngực, bụng, có lúc nghẹt thở, hụt hơi, chóng mặt, rối loạn tiêu hoá, chán ăn. Do đó họ thường xuyên đi khám bệnh ở nhiều nơi, đến BS chuyên khoa này điều trị chưa bớt lại tìm đến BS chuyên khoa khác, nhưng vẫn không phát hiện ra tổn thương tương xứng với các biểu hiện nói trên. Vì vậy người bệnh rất dễ bị tự ám thị, rồi sinh ra chứng trầm cảm, lo âu, nghi bệnh. Khi đến với thầy thuốc chuyên khoa tâm thần thì đã muộn.

Qua các triệu chứng vừa nêu trên, vì không có biểu hiện trầm cảm rõ rệt, nên nhiều tác giả gọi biểu hiện này là “trầm cảm ẩn”, rất hay gặp trong thực hành khám chữa bệnh ở tuyến y tế cơ sở. Khi mắc bệnh trầm cảm này, chất lượng cuộc sống của người bệnh không được đảm bảo, lao động, học tập yếu kém, sa sút, tính tình thay đổi, hành vi hoạt động thường thiếu dứt khoát, thiếu tự tin. Có người sớm biểu hiện bi quan, chán nản, bỏ bê công việc, ngại quan hệ giao tiếp, từ đó sinh ra tiêu cực, bi quan, tự kỷ, tự ám thị, làm cho rối loạn trầm cảm này ngày càng nặng thêm. Trong khi họ cảm thấy cơ thể mình còn tốt giường như không bị bệnh gì trầm trọng cả.

Bệnh trầm cảm này nếu không được điều trị, có thể có một số diễn biến sau đây xảy ra: Đó là các triệu chứng trầm cảm tồn tại trong một thời gian dài, sau đó hồi phục tự phát hoặc trong một số trường hợp triệu chứng kéo dài, dai dẳng dẫn đến loạn hoạt năng tâm thần và cơ thể mãn tính. Khi bệnh nhân không hiểu hết biểu hiện của bệnh tật, đã không kiềm chế được bản thân, sinh ra ý tưởng tự sát. Đây là hậu quả xấu nhất của mọi loại bệnh trầm cảm. Nếu được điều trị thích hợp thì đa số bệnh nhân hồi phục hoàn toàn, không để lại dấu vết gì về tâm thần và cơ thể. Tuy nhiên, bệnh nhân cần phải được điều trị lâu dài để đề phòng tái phát. Ở một số bệnh nhân kháng điều trị, không đáp ứng với thuốc chống trầm cảm thì phải dùng các liệu pháp khác như: liệu pháp hành vi, liệu pháp nhận thức và liệu pháp sốc điện.

Vậy khi điều trị bệnh trầm cảm cần tuân thủ các nguyên tắc cơ bản như sau:

- Phát hiện cho được đó là bệnh trầm cảm rối loạn cơ thể và thực vật, phân loại được mức độ của bệnh này.

- Phát hiện nguyên nhân chủ yếu và các yếu tố phối hợp sinh ra nó.

- Bệnh trầm cảm này có kèm theo các rối loạn tâm thần nhẹ như: lo âu, mất ngủ, suy giảm trí nhớ, trí tuệ hay không?

- Phải chọn nhóm thuốc, loại thuốc chống trầm cảm, sử dụng liều lượng thích hợp cho từng người bệnh, trạng thái bệnh.

- Phải kết hợp thuốc hướng tâm thần với thuốc khác để điều trị một số chứng bệnh do rối loạn cơ thể - nội tiết sinh ra.

- Đi đôi với sử dụng thuốc chống trầm cảm trong thực hành khám chữa bệnh tâm thần. Chúng ta nên sử dụng liệu pháp hành vi, liệu pháp nhận thức để bệnh nhanh ổn định.

Thường sau khi điều trị 6-8 tuần thì bệnh đã ổn định tốt, chúng ta giảm liều và cần phải duy trì để tránh tái phát trong thời gian ít nhất là 6-9 tháng. Sau đó thì có thể ngừng thuốc và tiếp tục theo dõi 6-12 tháng sau khi ngừng thuốc.

Hiện nay chưa có biện pháp phòng bệnh đặc hiệu. Vì vậy để bệnh không có yếu tố thuận lợi phát triển, chúng ta cần xây dựng cho mình lối sống lành mạnh, nhằm tránh đi những sang chấn tâm thần căng thẳng gây stress nguy hại./.

Download Tài liệu tuyên truyền